zamknij [x]
oprogramowanie komputerowe arisco

Domy Prawo O DPS, Kontakt

SZUKAJ


RADAR

Firma Arisco Przebudowy Imprezy Komputery Szkolenia Konkursy Zastosowania Niepelnosprawnosc Polityka Praca Psychiatria Seniorzy Rehabilitacja Sport Twórczość UE a Polska Wolontariat Przypadki
wstecz

Efektywność kontra wykluczenie - podsumowanie konferencji z 22.11.07

(aut. mat. nadesłany 12'2007; dps.pl 20.01.2007)

 

22 listopada w warszawskim Teatrze Bajka odbyła się konferencja: Efektywność kontra wykluczenie – podniesienie jakości i efektywności funkcjonowania służb społecznych skutecznym narzędziem w walce z marginalizacją

Spotkanie to stanowiło podsumowanie działań podjętych w ramach projektu "Twoja Szansa Plus – badanie efektywności pomocy dla grup szczególnego ryzyka. Organizatorem spotkania była agencja ASM – Centrum Badań i Analiz Rynku
Sp. z o.o.

Problem wykluczenia społecznego jest niezmiernie rzadko omawiany we wszelkich debatach społecznych i medialnych. Kwestie związane z pomocą społeczną poruszane są jedynie przy okazji składania przedwyborczych obietnic, czy w dniu pracownika społecznego. Zdawać by się zatem mogło, iż jest to problem marginalny dla naszego społeczeństwa.

Jednak, z danych podanych na stronie MPiPS wynika, że aż 4 967 548 osób w 2006 roku objętych było wsparciem instytucji pomocy społecznej, były to osoby z grup zagrożonych ekskluzją społeczną. Problem marginalizacji dotyczył zatem 1 604 666 rodzin w Polsce! Liczby te wskazują, że problem ten jest niezmiernie poważny - dotyczy co dziesiątej osoby w naszym kraju.

Ważne zatem jest, aby pomoc, niesiona tym rodzinom przez instytucje społeczne była efektywna, aby liczba osób zagrożonych ekskluzją z roku na rok malała. Podczas konferencji starano się podjąć takie wątki i tematy, które pozwoliłyby wskazać zebranym na sali pracownikom socjalnym w jaki sposób rozwijać swoje działania, które ze świadczonych usług są najbardziej efektywne, w jakim kierunku powinna rozwijać się pomoc społeczna.

Uroczystego otwarcia konferencji dokonała kierownik projektu Twoja Szansa Plus – Pani Maria Góreczna z ASM.

W swym przemówieniu przytoczyła powyższe liczby, podkreślając przy tym skalę zjawiska wykluczenia i jego znaczenie dla społeczeństwa. Przytoczyła trzy główne wnioski zebrane w trakcie realizacji projektu.
Powołując się na przeprowadzone przez ASM badania wskazała, że najbardziej efektywną formą pomocy są świadczenia niepieniężne oraz opiekuńcze. Co nie współgra z polityką państwową, ponieważ jak wskazują dane gromadzone przez MpiPS, od lat 90-tych w Polsce wydatki na świadczenia pieniężne zawsze były kilka lub kilkanaście razy większe niż wydatki na usługi. Dodatkowo usługi społeczne, które mają realny wpływ na poprawę sytuacji życiowej klientów stanowią jedynie mały procent świadczeń udzielanych przez pracowników socjalnych. Dane te pokazują, że należy położyć szczególny nacisk na zwiększenie częstości przyznawania świadczeń niepieniężnych i usług opiekuńczych oraz na podniesienie ich efektywności.

Ważne jest również szerokie i jasne informowanie osób zagrożonych wykluczeniem, z jakiego rodzaju pomocy mogą korzystać i jak się ubiegać o przyznanie konkretnych świadczeń. Badania ASM wykazują bowiem, że wiele osób nie do końca zna zasady przyznawania pomocy.

Jednak najważniejszym wnioskiem jaki pojawił się w wyniku realizacji projektu jest ten, że należy umożliwić pracownikom socjalnym szeroki dostęp do szkoleń podnoszących ich wiedzę i kompetencje. Na wysunięcie takiego wniosku wpłynęło ogromne zainteresowanie jakim cieszyły się wszystkie spotkania organizowane w ramach projektu. Liczba chętnych do udziału w obu konferencjach, w seminariach oraz w szkoleniach znacznie przekraczała liczbę wolnych miejsc. Świadczy to o otwartości pracowników socjalnych na podnoszenie swoich kwalifikacji, o potrzebie rozwoju zawodowego oraz o ogromnej chęci efektywnego niesienia pomocy. Pani kierownik podziękowała całemu zespołowi za włożoną pracę, podkreśliła również jakie sukcesy odniosły podejmowane działania w projekcie.

O tym jakie to były działania opowiedziała zebranym Pani Agnieszka Kowalska, asystentka kierownik projektu. W swej prezentacji przedstawiła jakie były założenia i cele projektu, ile osób wzięło udział w kolejnych spotkaniach, jakie są uzyskane rezultaty.

Kolejnym prelegentem był Pan dr hab. Jerzy Krzyszkowski, Prof. Uniwersytetu Łódzkiego. Pan Profesor poruszył istotny temat wyzwań i tendencji
w rozwoju pomocy społecznej w Polsce. Wystąpienie to podzielone zostało na kilka części. Po pierwsze Pan Profesor opowiedział skąd wzięła się tradycja instytucjonalnego świadczenia pomocy społecznej, jaka jest jej geneza. Następnie przedstawił analizę służb społecznych w innych krajach UE. Podkreślił przy tym, że kraje te nie mają wspólnego modelu - każdy ma własny system i własną definicję pomocy społecznej. Wymienił również jakie są wspólne tendencje rozwojowe dla tychże modeli, jakie są główne założenia polityki społecznej w UE. W dalszej części wymienił słabe strony systemu w Polsce. Na końcu wskazane zostały szanse jakie należy wykorzystać oraz tendencje w kierunku których należy podążać, aby pomoc społeczna i sami pracownicy socjalni uzyskali większe wsparcie oraz prestiż w społeczeństwie. Prezentacja Profesora Krzyszkowskiego zakończona została przesłaniem dla polityków na podstawie którego – zgodnie ze słowami Waltera Schwimmer’a – państwo powinno zadbać o równość w społeczeństwie. "O pomocy społecznej należy myśleć nie jak o koszcie, ale inwestycji w zasoby ludzkie, ograniczającej wykluczenie społeczne znaczącej części populacji ".

Najważniejsze problemy jakie aktualnie dotykają pomoc społeczną to: zbytnia biurokracja – konieczność wypełniania niezliczonych druków zabiera czas, który można by poświęcić na pracę z klientem; zbyt duża ilość klientów przypadających na jednego pracownika socjalnego, która niejednokrotnie jest przyczyną wypalenia zawodowego; oraz niska pozycja samych pracowników. Ich praca nie ma odpowiedniego poziomu wynagrodzeń przez co wielu wykwalifikowanych pracowników wykonuje zawód poza granicami kraju. Niepokojący jest fakt iż nasze społeczeństwo starzeje się, niedługo wielu starszych ludzi wymagać będzie rozmaitych świadczeń opiekuńczych, tymczasem zaczyna brakować osób, które będą w stanie im pomóc. Niski prestiż społeczny tego zawodu jak i nieatrakcyjne wynagrodzenia stanowią główne przyczyny, dla których niewielu młodych ludzi decyduje się na taką ścieżkę kariery zawodowej.

Niektóre z tych wątków podjął w swym wystąpieniu Pan dr hab. Piotr Błędowski, Prof. SGH, którego wystąpienie miało miejsce tuż po krótkiej przerwie kawowej.

Pan profesor wskazał na istotną cechę polskiego systemu opieki. Jest on zbyt mocno uwarunkowany polityką prowadzoną przez Państwo. Kolejne zmiany, kolejne Rządy mają inne plany i pomysły na politykę społeczną, co utrudnia, jeśli nie uniemożliwia obranie jednego, jasno określonego kierunku. Często podejmowane są niekorzystne decyzje czy osądy wobec danych instytucji społecznych – jako przykład posłużyła tu Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, która mimo iż przynosi rocznie nieocenioną pomoc potrzebującym, bywa krytykowana przez niektórych polityków, na czym tracą wyłącznie adresaci tej akcji. Również Pan Profesor podjął problem zbyt małej ilości pracowników socjalnych w stosunku do liczby osób objętych pomocą w naszym kraju. Wskazał na korzyści jakie płynąć mogą z Ustawy o Społecznym Ubezpieczeniu Pielęgnacyjnym. Ustawa ta nie tylko może pomóc w kwestii odpowiedniego zabezpieczenia świadczeń wobec osób starszych, ale i stanowi szansę dla rynku pracy, poprzez zwiększenie liczby miejsc pracy.

Innym ważnym punktem na jaki wskazał Pan Profesor jest dialog społeczny. Podkreślił przy tym, że udział w dialogu powinny brać nie tyle instytucje rządowe czy pozarządowe, ale przede wszystkim społeczeństwo! To ono powinno być uświadomione we wszelkich kwestiach związanych z opieką społeczną. To właśnie opinia publiczna może naciskać polityków, aby zwiększyli wydatki na tę pomoc.
Finansowanie pomocy społecznej jest bardzo wrażliwym elementem całego systemu. Po pierwsze nie można scedować go na instytucje prywatne – jest na to nikła szansa ze względu na non profitowy charakter tego tupu działalności, a po drugie istnieje wysoka konkurencyjność finansowania tego sektora ze środków budżetu państwa. Zwiększenie wydatków na pomoc społeczną przekłada się bowiem na zmniejszenie nakładów finansowych dla innej sfery budżetówki. Na koniec podkreślone zostały korzyści jakie płyną ze zwiększenia finansowania pomocy społecznej: wzrost ilości miejsc pracy – patrząc na ilość osób zagrożonych wykluczeniem, które korzystają z pomocy instytucjonalnej, wydaje się on konieczny – oraz możliwość osiągnięcia "spokoju społecznego”.

Po tym wystąpieniu Pan Marek Skrzyński, prowadzący konferencję, przekazał głos publiczności. Pierwsze pytanie dotyczyło sytuacji w woj. łódzkim. Podkreślono, że jest to duży ośrodek, a pojawiające się tam problemy są ogromne, więc jak z podobnymi problemami mają sobie radzić placówki w małych miejscowościach. Pytanie to stanowiło swego rodzaju odpowiedź na wcześniejsze propozycje prelegentów, aby środowisko pracowników socjalnych integrowało się i wspólnie podejmowało inicjatywy na rzecz podnoszenia jakości świadczonej pomocy. Pytanie to skierowano głównie do Profesora Krzyszkowskiego, reprezentującego właśnie woj. łódzkie. Pan Profesor podkreślił raz jeszcze istotność integracji środowiska. Stwierdził, że od czasów wojny w Łodzi brakuje silnego kapitału społecznego, który byłby w stanie wpływać na lokalne władze. Profesor Błędowski wskazał również na kwestię anonimowości. W dużych ośrodkach zarówno pracownicy socjalni są anonimowi jak i ich klienci nie są im tak dobrze znani jak to ma miejsce w przypadku małych miejscowości. Tam dany pracownik może mieć kontakt z klientem nie tylko w trakcie wykonywania pracy zawodowej. Środowiska są mniejsze, ale i przez to lepiej znają swoje problemy oraz potrzeby.

Problem migracji zarobkowej lekarzy, osób wykwalifikowanych w opiece nad osobami starszymi poruszony został przez inną uczestniczkę konferencji, reprezentującą Zakład Zdrowia Publicznego Akademii Medycznej w Warszawie. Pomoc społeczna wymaga większych środków finansowych, te jednak, jak stwierdził Prof. Błędowski są trudne do oszacowania. Ze względu na "upolitycznienie” pomocy społecznej wciąż nie wiadomo jakie mają być kierunki jej dalszego rozwoju.

Po dyskusji przyszedł czas na zaprezentowanie najważniejszych wyników badań, przeprowadzonych przez ASM. Zadanie to podjął Pan Jakub Ryszard Stempień z ASM, który opracowywał raporty z badań osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
W swej prezentacji skupił się na ocenie efektywności świadczeń socjalnych.

Zarówno z badań pracowników jak i ich klientów wynika, że najczęstszą formą przyznawanej pomocy są świadczenia niepieniężne. Uznano je również za najbardziej efektywną formę wsparcia. Badania wskazują, że ponad 66% ankietowanych nie zna rodzajów przyznawanej pomocy. Ponad 50% spośród tych, którzy otrzymali taką informację podało, że jej źródłem był pracownik socjalny. Jednak co piąty ankietowany – 21% - twierdził, że sam zdobył takie informacje. Potwierdza to wcześniej zaznaczony przez Panią Marię Góreczną problem, że społeczeństwo jest niewystarczająco doinformowane.

Przedstawiono również oczekiwania klientów instytucji społecznych wobec pracowników socjalnych. W najwyższym stopniu oczekują oni: rzetelnej informacji na temat wsparcia oferowanego przez instytucje; pomocy w pokonywaniu barier biurokratycznych przy składaniu wniosków o przyznawanie pomocy; czasu na rozmowę o problemach.
Na zakończenie Pan Stempień podał rankingi najbardziej efektywnych świadczeń: według pracowników społecznych oraz według ich klientów.

Ostatnim prelegentem był Pan Łukasz Kutyło, również z ASM, który przedstawił zebranym propozycje wytycznych do szkoleń dla pracowników instytucji pomocy społecznej. Podkreślił, że najważniejsze są takie kierunki szkoleń, które nie tylko podniosą jakość świadczonych usług, ale i pomogą samym pracownikom radzić sobie z typowymi dla tego zawodu problemami: stresem i z syndromem wypalenia zawodowego.
Ponadto podkreślił, że niezmiernie istotne w pracy pracowników społecznych jest poradnictwo zawodowe. Większość osób z grup szczególnego ryzyka pozostaje pozbawionych pracy i praw do zasiłku dla bezrobotnych, co potęguje i generuje kolejne problemy zbliżające ich do wykluczenia ze społeczeństwa. Pan Kutyło podkreślił również, że system poradnictwa zawodowego dla osób wykluczonych powinien być specjalnie dopasowany do potrzeb i specyfiki tej grupy. Tradycyjne metody pracy z takim klientem, mogą bowiem okazać się nie do końca skuteczne.

Po tym wystąpieniu, Pan Marek Skrzyński podziękował zebranym za przybycie i zaprosił wszystkich za zasłużony lunch.

W trakcie obiadu, goście ASM mogli odebrać bezpłatną publikację zawierającą najważniejsze wyniki badań.

Konferencja ta była już ostatnim spotkaniem podjętym w ramach projektu Twoja Szansa Plus. Należy zauważyć, że również i tym razem nie brakowało chętnych do udziału w spotkaniu, co tylko utwierdza w przekonaniu, że realizacja projektu była niezmiernie potrzebna.
Również nasi goście z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej podkreślili dużą wartość badań jakie zostały przeprowadzone. Są to chyba jedyne tego typu analizy w Polsce, które skupiają się nie tyle na statystykach – ile osób korzysta z pomocy społecznej itp. Ale przede wszystkim jaka jest efektywność tej pomocy, na co w dalszym planowaniu polityki społecznej należy położyć szczególny nacisk, czego oczekują zagrożeni ekskluzją od instytucji pomocowych.

Wnioski płynące z projektu są niezwykle istotne i ważne jest, aby wszelkie podmioty wpływające na obraz i jakość pomocy społecznej w Polsce zechciały wziąć je pod uwagę – ze szczególnym naciskiem na władze i to zarówno na poziomie lokalnym jak i ogólnokrajowym.

Zachęcamy do zapoznania się z dostępnymi na stronie materiałami z konferencji, z raportami oraz do wypowiadania swej opinii na forum internetowym projektu.

Samym pracownikom społecznym życzymy nie tylko sukcesów w pracy, ale i możliwości godnego wykonywania zawodu.

Wszystkim uczestnikom konferencji serdecznie dziękujemy za przybycie i tak duże zainteresowanie naszą inicjatywą.


Zespół ASM Centrum Badan i Analiz Rynku.
Więcej informacji: www.twojaszansaplus.org

Arisco Sp. z o.o.   biuro@arisco.pl